ورود
مرا به خاطر بسپار
فناوری‌های مرتبط با سخت‌افزار و نرم‌افزار

آشنایی با لینوکس و مقدمات آن

بازدید: 556 آخرین به‌روزرسانی: 08 بهمن 1402
آشنایی با لینوکس و مقدمات آن

امروزه سیستم عامل لینوکس از گوشی‌های هوشمند گرفته تا اتومبیل‌ها، لوازم خانگی، دسکتاپ خانگی، سرورهای سازمانی و ابررایانه‌ها در همه جا وجود دارد. لینوکس از اواسط دهه 1990 وجود داشته است و از آن زمان به یک پایگاه کاربری تبدیل شده است که سراسر جهان را در بر می‌گیرد. لینوکس علاوه بر بستر انتخابی برای اجرای دسکتاپ، سرورها و سیستم‌های تعبیه شده در سراسر جهان، یکی از قابل اطمینان‌ترین و امن‌ترین سیستم‌ عامل‌های موجود است. در این مقاله قصد داریم با لینوکس و مقدمات آن آشنا شویم.

لینوکس چیست؟

لینوکس نیز مانند ویندوز، iOS و Mac یک سیستم‌عامل است. یکی از محبوب‌ترین بسترهای موجود، اندروید، توسط سیستم عامل لینوکس پشتیبانی می‌شود. سیستم عامل نرم‌افزاری است که تمام منابع سخت‌افزاری مرتبط با سیستم شما را مدیریت می‌کند. به بیان ساده، سیستم عامل ارتباط بین نرم‌افزار و سخت‌افزار شما را مدیریت می‌کند. بدون سیستم عامل، نرم‌افزار کار نمی‌کند.

از دید فنی، لینوکس نامی است که برای هسته (Kernel) سیستم عامل در نظر گرفته می‌شود و نه کل سیستم عامل. این تعریف‌هاي متفاوت از لینوکس به دلیل ماهیت انعطاف‌پذیر آن است. در واقع، لغت لینوکس به سیستم عامل‌هایی اطلاق می‌شود که از ترکیب‌بندي لینوکس (به عنوان هسته سیستم عامل) با نرم‌افزارهاي آزاد و متن باز به دست می‌آیند.
 

استفاده از لینوکس چه مزایایی دارد؟

 
چرا باید درگیر یادگیری برای استفاده از یک محیط کاملا متفاوت مانند لینوکس شویم؟ این سوالی است که اکثر کاربران می‌پرسند. برای پاسخ به این سوال، بیایید به این سوال جواب دهیم که آیا سیستم عاملی که در حال حاضر از آن استفاده می‌کنید واقعاً خیلی خوب و بدون اشکال کار می‌کند و با موانعی مانند ویروس‌ها، بدافزارها، کاهش سرعت، خرابی‌ها، تعمیرات پرهزینه و هزینه‌های صدور لایسنس روبرو نیستید؟
اگر با موارد فوق مشکل دارید، لینوکس ممکن است بستر مناسبی برای شما باشد. لینوکس به یکی از قابل اعتمادترین بسترهای کامپیوتری تبدیل شده است. به علاوه لینوکس رایگان است. در نتیجه می‌تواند به یک بستر عالی دسکتاپ تبدیل شود. مزایای لینوکس را بهتر بشناسیم:
  • امنیت: لینوکس یکی از قابل اعتمادترین سیستم عامل‌ها است. با توجه به این واقعیت که کدهای سیستم عامل مبتنی بر لینوکس و یونیکس توسط تعداد زیادی از توسعه‌دهندگان به طور مداوم در حال بررسی هستند، بدیهی است که نقص‌های امنیتی کمتری دارد. در لینوکس، نیازی به آنتی ویروس نیست زیرا هر کسی به دلیل منبع باز بودن آن به کد منبع دسترسی دارد. بنابراین اشکالات را می‌توان سریع و آسان برطرف کرد.
  • حریم شخصی (Privacy): برخی از سیستم‌عامل‌ها مانند ویندوز اغلب داده‌ها را از کاربران جمع‌آوری می‌کنند و ممکن است حاوی نرم‌افزار جاسوسی برای جمع‌آوری داده‌ها باشند. ولی در لینوکس، اگر به اندازه کافی از فناوری آگاه باشید، می‌توانید همه داده‌هایی را که از سیستم شما مخابره می‌شود ببینید و بر آن نظارت داشته باشید.
  • قابل حمل بودن (Portability): قابل حمل بودن قابلیت یک برنامه کاربردی برای اجرای صحیح در بستر متفاوت با بستری که برای آن طراحی شده است، با اندک یا بدون تغییر است. لینوکس یک سیستم عامل قابل حمل است که از طیف وسیعی از معماری‌های کامپیوتری پشتیبانی می‌کند.
  • سفارشی‌سازی (Customization): توسعه‌دهندگان می‌توانند چندین محیط دسکتاپ را نصب کنند و هسته را مطابق با نیازهای خود سفارشی کنند. این سطح از سفارشی‌سازی و انعطاف‌پذیری در سایر سیستم عامل‌ها موجود نیست. به علاوه، به این دلیل که لینوکس را می‌توان با یا بدون UI اجرا کرد، برخی از شرکت‌ها سرورهای خود را بر اساس سیستم عامل لینوکس ارائه می‌دهند.
  • کارایی: رایانه‌های شخصی مجهز به لینوکس بسیار سریعتر از ویندوز هستند. دلیل اصلی آن سبک بودن لینوکس است. در مقابل ویندوز پر از نرم‌افزارهای غیرضروری است. بسیاری از برنامه‌هایی که در پس‌زمینه اجرا می‌شوند، ویندوز شما را کند می‌کنند. دلیل دیگر این است که سیستم‌های فایل در لینوکس بسیار سازماندهی شده‌اند. فایل‌ها در تکه‌هایی قرار دارند که نزدیک‌تر به یکدیگر هستند و باعث می‌شود عملیات خواندن و نوشتن بسیار سریع‌تر از ویندوز باشد. به همین دلیل است که اکثر سیستم‌های ابری روی لینوکس اجرا می‌شوند. حتی مایکروسافت لینوکس را برای اجرای سرویس آژور انتخاب می‌کند.
  • چندبستری (Multiplatform): ابررایانه‌ها، کنسول‌های بازی، تلویزیون‌های هوشمند، ساعت‌های هوشمند، سیستم‌های سرگرمی خودرو، سیستم‌های سرگرمی پرواز، خودروهای خودران، زیردریایی‌های هسته‌ای و موسسات بزرگی مانند ناسا برای انتقال داده‌ها از ماهواره‌ها و تلسکوپ‌ها به شدت به لینوکس متکی هستند.


 لینوکس از چه بخش‌هایی تشکیل شده است؟

سیستم عامل لینوکس شامل چندین بخش مختلف است:
Bootloader: نرم‌افزاری که فرآیند راه‌اندازی (Boot) کامپیوتر شما را مدیریت می‌کند. برای اکثر کاربران، این صفحه نمایشی است که در ابتدای بوت شدن ظاهر می‌شود و بلافاصله با بوت شدن سیستم عامل محو می‌شود.
هسته (Kernel): این یک تکه از کل است که در واقع "لینوکس" نامیده می‌شود. این هسته، قلب سیستم است و پردازنده، حافظه و دستگاه‌های جانبی را مدیریت می‌کند. هسته پایین‌ترین سطح سیستم عامل است.
سیستم Init: این یک سیستم فرعی است که فرآیند راه‌اندازی را مدیریت می‌کند، پس از این که بوت اولیه توسط بوت لودر (یعنی GRUB یا GRand Unified Bootloader) تحویل داده شد.
Daemon: این‌ها خدمات پس‌زمینه‌ای هستند (چاپ، صدا و زمان‌بندی) که یا در حین بوت یا پس از ورود به دسکتاپ راه‌اندازی می‌شوند.
سرور گرافیکی: این سیستم فرعی است که گرافیک را روی نمایشگر شما نمایش می‌دهد. معمولاً با نام سرور X یا فقط X شناخته می‌شود.
محیط دسکتاپ: این بخشی است که کاربران در واقع با آن تعامل دارند. محیط‌های دسکتاپ زیادی برای انتخاب وجود دارد (GNOME، Cinnamon، Mate، Pantheon، Enlightenment، KDE و Xfce). هر محیط دسکتاپ شامل برنامه‌های داخلی (مانند مدیریت فایل، ابزارهای پیکربندی، مرورگرهای وب و بازی‌ها) است.
برنامه‌ها: محیط‌های دسکتاپ مجموعه کاملی از برنامه‌ها را ارائه نمی‌دهند. لینوکس مانند ویندوز و macOS، هزاران عنوان نرم‌افزاری را با کیفیت بالا ارائه می‌دهد که به راحتی می‌توان آن‌ها را پیدا و نصب کرد. اکثر توزیع‌های مدرن لینوکس (در بخش بعد توزیع توضیح داده شده است) ابزارهایی شبیه به App Store هستند که نصب برنامه را ساده می‌کنند. به عنوان مثال، لینوکس اوبونتو دارای مرکز نرم‌افزار اوبونتو (با نام تجاری جدید GNOME) است که به شما امکان می‌دهد به سرعت در میان هزاران برنامه جستجو کنید و آن‌ها را از یک مکان متمرکز نصب کنید.

توزیع چیست و انواع آن کدام‌اند؟

لینوکس دارای چندین نسخه متفاوت برای هر نوع کاربر متناسب با نیازهای مختلف است. به این نسخه‌ها، توزیع (Distribution) گفته می‌شود. به تمام توزیع‌های لینوکس می‌توان رایگان دسترسی پیدا کرد. توزیع‌های محبوب لینوکس عبارتند از LINUX MINT، MANJARO، DEBIAN، UBUNTU، ANTERGOS، SOLUS، ELEMENTARY OS، OPENSUSE و FEDORA.
هر توزیع نوع متفاوتی از دسکتاپ را دارا است. برخی رابط‌های کاربری بسیار مدرن را انتخاب می‌کنند (مانند GNOME و سیستم عامل ابتدایی Pantheon)، در حالی که برخی دیگر از محیط دسکتاپ سنتی‌تر استفاده می‌کنند (برای مثال openSUSE از KDE استفاده می‌کند).
 

کدام توزیع را انتخاب کنیم؟

اگر مهارت‌های کامپیوتری شما به نسبت ابتدایی هستند، باید از توزیع‌های مناسب افراد تازه‌کار مانند Linux Mint، Ubuntu، Elementary OS یا Deepin استفاده کنید. اگر مجموعه مهارت‌های شما در محدوده بالاتر از حد متوسط ​​قرار دارد، می‌توانید از توزیعی مانند Debian یا Fedora استفاده کنید. با این حال، اگر تا حد زیادی بر مهارت مدیریت کامپیوتر و سیستم تسلط دارید، از توزیعی مانند Gentoo استفاده کنید. اگر هم بیشتر از این چالش می‌خواهید، می‌توانید توزیع لینوکس خود را با کمک Linux From Scratch بسازید.
اگر به دنبال یک توزیع فقط سروری (Server-only) هستید، باید بدانید که آیا به یک رابط دسکتاپ نیاز دارید یا می‌خواهید این کار را فقط از طریق خط فرمان (Command-line) انجام دهید. سیستم‌عامل Ubuntu Server رابط کاربری گرافیکی (GUI) نصب نمی‌کند. به این معنی که شما باید درک کاملی از خط فرمان لینوکس داشته باشید. با این حال، می‌توانید یک بسته رابط کاربری گرافیکی را در بالای سرور اوبونتو با یک دستور مانند sudo apt-get install ubuntu-desktop نصب کنید. اگر یک توزیع خاص برای سرور می‌خواهید که همه چیزهایی را که برای سرور خود نیاز دارید به شما ارائه دهد، CentOS ممکن است بهترین انتخاب باشد. اگر می‌خواهید یک توزیع دسکتاپ بگیرید و بخش‌ها را همان طور که نیاز دارید اضافه کنید، دبیان یا لینوکس اوبونتو می‌توانند انتخاب خوبی باشند.
 

مقدمات لینوکس

لینوکس دارای چندین نسخه متفاوت برای هر نوع کاربر متناسب با نیازهای مختلف است. به این نسخه‌ها، توزیع (Distribution) گفته می‌شود. به تمام توزیع‌های لینوکس می‌توان رایگان دسترسی پیدا کرد. توزیع‌های محبوب لینوکس عبارتند از LINUX MINT، MANJARO، DEBIAN، UBUNTU، ANTERGOS، SOLUS، ELEMENTARY OS، OPENSUSE و FEDORA.
هر توزیع نوع متفاوتی از دسکتاپ را دارا است. برخی رابط‌های کاربری بسیار مدرن را انتخاب می‌کنند (مانند GNOME و سیستم عامل ابتدایی Pantheon)، در حالی که برخی دیگر از محیط دسکتاپ سنتی‌تر استفاده می‌کنند (برای مثال openSUSE از KDE استفاده می‌کند).
نمایی از ترمینال لینوکس
نمایی از ترمینال لینوکس
قبل از شروع یادگیری لینوکس بهتر است با واژه‌های زیر آشنا شوید:
  • پوسته یا Shell برنامه‌ای است که سیستم عامل کامپیوتر را برای کاربر نشان می‌دهد. در سیستم‌های لینوکس، پوسته ارائه شده در ترمینال، یک مفسر خط فرمان است.
  • ترمینال یک محیط ورودی و خروجی است که یک پنجره متنی (Text-only) را نشان می‌دهد که یک پوسته را اجرا می‌کند.
  • رابط خط فرمان یا CLI یک رابط کاربری است که توسط یک برنامه مفسر خط فرمان مدیریت می‌شود. این رابط دستورات یک برنامه کامپیوتری را پردازش می‌کند و نتایج را به دست می‌آورد.
برای دسترسی به یک سرور ابری هم اغلب از طریق پوسته ترمینال اقدام می‌کنید.
فایل سیستم لینوکس:
ساختار فایل‌ها در سیستم یونیکس براي راحتی به صورت درختی در نظر گرفته می‌شود. در یک سیستم استاندارد شما به صورت شکل زیر است:
ساختار درختی لینوکس
ساختار درختی لینوکس

دایرکتوری Root با / مشخص می‌شود و تمامی فایل‌هاي دیگر را درون خود دارد. برای مشاهده لیست فایل‌ها و دایرکتوری‌هایی که در فهرست کاری فعلی شما وجود دارد، دستور ls را اجرا کنید و برای این که ببینید در حال حاضر در چه دایرکتوری فعال هستید می‌توانید دستور pwd را اجرا کنید:

نمایی از خروجی دستور ls در لینوکس
نمایی از خروجی دستور ls در لینوکس
شما می‌توانید یک یا چند دایرکتوری جدید را در دایرکتوری کاری فعلی خود با دستور mkdir ایجاد کنید. برای مثال، برای ایجاد دو دایرکتوری جدید به نام‌های testdir1 و testdir2، می‌توانید دستور زیر را اجرا کنید:
 
mkdir testdir1 testdir2
برای ورود به یکی از این دایرکتوری‌های جدید، دستور cd را اجرا کنید و نام دایرکتوری را مشخص کنید:
cd testdir1
یکی از راه‌های ایجاد فایل با دستور Touch است. برای ایجاد یک فایل جدید به نام file.txt:
touch txt
اگر تصمیم گرفتید نام file.txt را بعدا تغییر دهید، می‌توانید با دستور mv این کار را انجام دهید:
mv file.txt new.txt
همانطور که می‌بینید برای یادگیری لینوکس و دستورات آن باید بدین طریق و قدم به قدم جلو بروید. این فرآیند یادگیری به زمان و طرز فکر کنجکاوانه نیاز دارد. وقتی هم سوالی در مورد چگونگی انجام یک کار خاص دارید، چندین راه آموزشی وجود دارد که می‌توانید به آن‌ها مراجعه کنید. موتورهای جستجو مانند Google و DuckDuckGo منابع ارزشمندی هستند. از طرفی سایت‌های پرسش و پاسخ مانندStack Exchange شانس این را به شما می‌دهند که اگر سؤالی دارید، افراد دیگر نیز قبلا آن را پرسیده‌اند و به سؤال شما پاسخ داده‌اند. از آنجا که برخی خدمات ابررایانه سیمرغ مخصوصا GPUهای مدرن A100 با سیستم‌عامل لینوکس سر و کار دارند، حتما در سایت سیمرغ هم عضو شوید تا از جدیدترین دوره‌ها و کارگاه‌های آموزشی باخبر شوید.
 

جمع‌بندی

این مقاله شما را با مفاهیم و دستورات اولیه لینوکس آشنا کرد. اکنون مزایای استفاده از لینوکس را می‌دانید و می‌توانید متناسب با نیاز خود توزیعی از لینوکس را انتخاب کنید.

سوالات متداول

لینوکس چیست؟
لینوکس یک سیستم عامل متن‌باز است که از هسته لینوکس استفاده می‌کند و بسیاری از نسخه‌های سیستم‌عامل مبتنی بر لینوکس وجود دارد، مانند Ubuntu، Fedora، CentOS و Debian.

چه مزایایی در استفاده از لینوکس وجود دارد؟
آیا لینوکس مناسب برای استفاده در سرورها است؟
چه تفاوتی بین لینوکس و ویندوز وجود دارد؟
آیا لینوکس برای بازی‌های رایانه‌ای مناسب است؟
تا چه حد این مطلب برای شما مفید بود؟
بر اساس رای 0 نفر

اگر بازخوردی درباره این مطلب دارید یا پرسشی دارید که بدون پاسخ مانده است، آن را از طریق بخش نظرات مطرح کنید.

ثبت نظر

برچسب‌ها

بینایی کامپیوتر یا Computer Vision چیست؟ »

نظر دادن

©کپی رایت 1390-1404 تمامی حقوق سایت متعلق به مرکز تحقیقات پردازش های فوق سریع دانشگاه صنعتی امیرکبیر می باشد | لوگوی فارسی شبکه آزمایشگاهی فناوری های راهبردی لبزنت، Labsnet-Fa-Logo